برنامه‌ریزی یکی از اصول مهم برای پیشبرد امور است و باعث مدیریت صحیح کارها می‌شود تا آن‌جا که در آموزه‌های دینی نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم، تأکیدات مهمی بر برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح در کارها شده است. در آیه‌ی پنجم سوره‌ی عادیات نیز خداوند بر فرشتگانی سوگند یاد کرده که امور عالم را مدیریت و تدبیر می‌کنند. برنامه‌ریزی فواید زیادی دارد از جمله پیشگیری از ندامت و پشیمانی، استفاده‌ی بهتر از امکانات موجود و تلاش بیش‌تر برای انجام کارها، تقویت و افزایش اعتمادبه‌نفس و بسیاری از موارد دیگر.
پیامبر اکرم (ص) در حدیثی می‌فرمایند: کارت را از روی علم و عقل انجام بده و برحذر باش از این‌که کاری را بدون برنامه‌ریزی و آگاهی انجام دهی.
امور درسی و تحصیلی مهم‌ترین موضوعی است که یک دانش‌آموز در طول دوران تحصیل خود با آن مواجه است و این امر نیز مانند سایر امور زندگی، در گرو برنامه‌ریزی عاقلانه و منطقی است. مسلماً برنامه‌ریزی برای درس خواندن برای هر دانش‌آموزی لازم و ضروری است. برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت، برنامه‌ریزی برای هر کاری و به‌خصوص مسائل درسی را توصیه کرده‌اند. ما برای انجام هر کاری با در نظر گرفتن هدفمان، اول باید تمام مسائل و موانع را در نظر بگیریم و بعد در مورد آن، تصمیم‌گیری کنیم. از جمله تعاریف متعددی که از برنامه‌ریزی شده است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقوی دامغانی در کتاب نگرشی بر مدیریت اسلامی، برنامه‌ریزی را انتخاب راه و روشی مناسب برای بهتر رسیدن به هدف، تدوین و تعیین فعالیت‌هایی که باید در محدوده‌ی راه‌ها و در چهارچوب روش‌های مشخص‌شده انجام پذیرد تعریف می‌کند. سیاوش گلابی نیز در کتاب پژوهشی بر برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی را درحقیقت مجموعه‌ی تدابیر معین در تعیین اهداف آتی سازمان و انتخاب مطلوب‌ترین شیوه‌ها و راه‌ها (با بهره‌گیری بهینه از کلیه‌ی امکانات) برای رسیدن به اهداف مورد نظر در مدت‌زمان مشخص می‌داند.
با توجه به موارد گفته‌شده، اهمیت و ضرورت برنامه و داشتن اهداف از پیش تعیین‌شده برای هر یک از دانش‌آموزان ضروری است، اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که اثرات برنامه‌ریزی، جهشی و یک‌دفعه حاصل نمی‌شود و نباید انتظار داشت که پیشرفت درسی سریع و بی‌وقفه صورت گیرد. جدیدترین روش‌های تدریس و الگوهای معرفی‌شده برای یادگیری در عصر حاضر بر شخصی‌سازی پیشرفت تحصیلی تأکید دارند؛ یعنی هر دانش‌آموز در پیشرفتش نسبت به گذشته فقط و فقط باید با خودش مقایسه شود که پذیرفتن این موضوع، باعث تقویت روحیه‌ی استقلال‌طلبی شاگردان می‌شود.
دفتر برنامه‌ریزی یکی از عواملی است که کمک شایانی به دانش‌آموزان در جهت پیشرفت تحصیلی‌شان می‌کند. دانش‌آموزان باید خود را ملزم به تکمیل این دفتر و اهمیت دادن به خوانده‌های خود در طول روز، هفته و هفته‌های بعد کنند تا پیشرفت تحصیلی مرحله به مرحله با پر کردن دفتر برنامه‌ریزی برای‌شان حاصل شود. در بسیاری از مدارس نیز دفتر برنامه‌ریزی برای تمام دانش‌آموزان تهیه می‌شود و ایشان موظف به تکمیل آن هستند. این موضوع از عوامل ایجاد انگیزه در شاگردان محسوب می‌شود، اما این نکته را باید در نظر داشت که برنامه‌ریزی باید واقع‌بینانه باشد و صحیح و منطقی اجرا شود. دانش‌آموزی که در هفته‌ی اول ۲۰ ساعت درس خوانده نباید از خود انتظار داشته باشد که در هفته‌ی بعد الزاماً ۴۰ ساعت درس بخواند. تکمیل این دفتر باعث می‌شود دانش‌آموزان به تعادل منطقی در مطالعات خود دست یابند و با خودشان مقایسه شوند. مثلاً اگر در هفته‌های اول و دوم درس‌های شیمی و دین و زندگی را نسبت به سایر درس‌ها کم‌تر خوانده است و وقت بیش‌تری به درس‌های عربی و ریاضی اختصاص داده، باید در هفته‌های بعد این کمبود را با گذاشتن زمان بیش‌تر برای شیمی و دین و زندگی جبران کند و حتی در هفته‌های بعد کاستی‌ها و کمبودهای آن‌ها خودبه‌خود با مطالعه‌ی بجا و مستدل برطرف خواهد شد.
از مطالب گفته‌شده نتیجه می‌گیریم برنامه‌ریزی دقیق و راهگشا باید در راستای وضعیت موجود هر یک از فراگیران انجام شود و هیچ‌کس به اندازه‌ی خود فراگیر نمی‌تواند برنامه‌ریز خوبی برای خود باشد. هر دانش‌آموز با شناختی که از خود دارد می‌تواند بهترین برنامه را با استفاده از دفتر برنامه‌ریزی تدوین کند. هرچند مشورت و کمک خواستن از مشاوران و برنامه‌ریزان درسی کمک شایانی به او خواهد کرد اما آن‌چه اهمیت دارد و مهم تلقی می‌شود پیشرفت شخصی است؛ یعنی رشد و بهبود اوضاع درسی هر دانش‌آموز نسبت به گذشته‌ی خودش.
